Nhu cầu về nhà ở tại TP Hồ Chí Minh đang gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt là trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra nhanh chóng. Ảnh: Nguyễn Lê
Trong tháng 5 vừa qua, Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh đã ghi nhận việc xây dựng mới hơn 0,79 triệu m² sàn nhà ở. Tính từ đầu năm đến tháng 5-2025, tổng diện tích xây dựng mới đã đạt hơn 4,1 triệu m², tương đương 52,3% mục tiêu đề ra cho năm 2025 là 8 triệu m² sàn.
Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh cho biết, hiện có khoảng 1,4 triệu người đang cần nhà ở. Nếu mỗi người cần tối thiểu 20m², thành phố cần xây dựng thêm 28 triệu m² sàn nhà ở. Điều này cho thấy nhu cầu xây dựng nhà ở tại TP Hồ Chí Minh rất lớn, trong khi nguồn cung hiện tại vẫn chưa đáp ứng đủ.
Nhiều hộ gia đình, đặc biệt là ở các quận ngoại thành, đã phải xây dựng nhà không phép do không thể chờ đợi thủ tục cấp phép. Trong tháng 5-2025, cơ quan chức năng đã kiểm tra hơn 4.000 lượt và phát hiện 21 trường hợp vi phạm trật tự xây dựng, cho thấy tình trạng này đang gia tăng.
Các công trình xây dựng sai phép tại quận 12. Ảnh: Nguyễn Lê
Quá trình cấp phép xây dựng tại TP Hồ Chí Minh hiện đang gặp nhiều khó khăn như thủ tục kéo dài, chi phí hành chính cao và quy trình còn trùng lặp. Điều này ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng giải quyết thủ tục cho người dân.
Chẳng hạn, tại huyện Bình Chánh, nơi có tốc độ đô thị hóa nhanh, có tới 15.000ha đất quy hoạch cho dân cư mới, nhưng người dân gặp khó khăn trong việc xin phép xây dựng do các quy định pháp luật còn chồng chéo và chưa rõ ràng.
Đề xuất bỏ giấy phép xây dựng, tăng cường giám sát sau xây dựng
Trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, việc thực hiện Công điện số 78 của Thủ tướng Chính phủ về việc cắt bỏ giấy phép xây dựng là một bước đi cần thiết nhằm cải cách hành chính và phát triển đô thị thông minh, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận nhà ở cho người dân.
Bộ Xây dựng đã yêu cầu Cục Kinh tế – Quản lý đầu tư xây dựng nghiên cứu việc cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng cho các công trình thuộc dự án đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc các công trình trong khu vực đã được phê duyệt thiết kế đô thị.
Việc đơn giản hóa thủ tục cấp giấy phép xây dựng sẽ giúp người dân dễ dàng tiếp cận nhà ở hơn. Ảnh: Nguyễn Lê
Kiến trúc sư Kevin Đoàn, Giám đốc thiết kế một công ty kiến trúc tại TP Hồ Chí Minh, đề xuất rằng các khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 nên được miễn giấy phép xây dựng, thay vào đó là “xác nhận xây dựng” cho các hồ sơ phù hợp quy hoạch, áp dụng thí điểm tại những khu vực đã hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật và xã hội.
Để đảm bảo quản lý đô thị hiệu quả nếu bỏ giấy phép xây dựng, kiến trúc sư Kevin Đoàn cho rằng cần ứng dụng công nghệ hiện đại như GIS, flycam và camera AI để giám sát thực tế các công trình. Đồng thời, xây dựng hệ thống e-Submission liên thông giữa các sở, ngành, tích hợp dữ liệu quy hoạch – kiến trúc, kết hợp với việc thực hiện hậu kiểm định kỳ một cách minh bạch và hiệu quả.
TP Hồ Chí Minh là một trong những thành phố có tốc độ đô thị hóa nhanh nhất cả nước. Ảnh: Nguyễn Lê
Chuyên gia tư vấn đầu tư bất động sản Phan Công Chánh cũng đồng tình với việc cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng. Ông nhấn mạnh rằng cần có cơ chế giám sát và hậu kiểm để đảm bảo các công trình xây dựng tuân thủ quy hoạch, tránh tình trạng xây dựng trái phép dưới danh nghĩa “đã có quy hoạch”. Do đó, việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm và tăng cường ứng dụng công nghệ số trong giám sát xây dựng là rất cần thiết.
Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được cho biết, nhằm thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, thành phố sẽ đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ nhưng vẫn đảm bảo quản lý trật tự và kiến trúc đô thị. UBND thành phố đã giao Sở Xây dựng tham mưu, ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể, trong đó sẽ thí điểm triển khai tại các khu vực đã có quy hoạch rõ ràng, xác định lộ giới hẻm và quy định cụ thể về kiến trúc nhà ở, cho phép người dân không cần xin giấy phép xây dựng, mà chỉ cần thực hiện thủ tục đăng ký xây dựng.