Tăng cường phân quyền cho địa phương trong quản lý và đầu tư hạ tầng đường sắt

Phiên họp diễn ra vào chiều ngày 27-5 đã thu hút sự chú ý của nhiều đại biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Bộ trưởng Trần Hồng Minh đã nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh hiện nay, việc đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật là rất cần thiết. Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) đã được tổ chức lại với 7 chương và 67 điều, giảm bớt 3 chương và 20 điều so với phiên bản năm 2017, nhằm tạo ra một khung pháp lý rõ ràng và hiệu quả hơn.

Trong các nội dung sửa đổi quan trọng, dự thảo Luật đã bổ sung các quy định nhằm khuyến khích sự tham gia của địa phương và các thành phần kinh tế khác vào việc đầu tư xây dựng hạ tầng đường sắt. Điều này bao gồm việc khuyến khích các tổ chức và cá nhân tham gia đầu tư thông qua nhiều hình thức hợp đồng khác nhau như BT, BOT, BTO, BLT, BTL, giúp tối ưu hóa nguồn lực cho phát triển hạ tầng.

Hơn nữa, dự thảo cũng cho phép các địa phương sử dụng ngân sách của mình để tham gia vào công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và đầu tư vào một số hạng mục thuộc hạ tầng đường sắt quốc gia, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dự án.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã trình bày tờ trình tại phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn

Dự thảo Luật cũng đã điều chỉnh và bổ sung rõ ràng trách nhiệm của các bên liên quan trong việc đầu tư xây dựng các công trình đường sắt, bao gồm cả đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương và các công trình hạ tầng kỹ thuật liên quan. Điều này sẽ giúp nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý đầu tư.

Để đơn giản hóa quy trình đầu tư, dự thảo Luật đã cho phép áp dụng thiết kế kỹ thuật tổng thể thay cho thiết kế cơ sở trong báo cáo nghiên cứu khả thi. Điều này có nghĩa là UBND cấp tỉnh có thể quyết định ngay lập tức về việc lập, thẩm định và phê duyệt dự án đường sắt đô thị mà không cần phải thực hiện các thủ tục phức tạp về chủ trương đầu tư.

Việc bổ sung quy định này được xem là một bước đột phá nhằm tháo gỡ những khó khăn trong quy trình đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị tại các địa phương, đồng thời góp phần hiện thực hóa Kết luận số 49-KL/TƯ của Bộ Chính trị về việc đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM vào năm 2035.

Dự thảo Luật cũng đã tiến hành rà soát các quy định pháp luật liên quan, như Luật Thủ đô, Luật Đất đai và các nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách đặc thù cho các dự án đường sắt quan trọng. Đặc biệt, dự thảo đã bổ sung quy định về khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt, nhằm tối ưu hóa nguồn lực cho phát triển hạ tầng đường sắt.

“Dự thảo Luật đã mạnh mẽ phân quyền cho chính quyền địa phương trong việc đầu tư và quản lý vận hành hạ tầng đường sắt; đã chuyển giao một số thẩm quyền từ Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng và chính quyền địa phương,” Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy đã trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Quochoi.vn

Trong báo cáo thẩm tra dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), ông Lê Quang Huy cho biết, Ủy ban đã cơ bản đồng ý với tên gọi, phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo Luật. Tuy nhiên, Ủy ban cũng đề nghị làm rõ hơn phạm vi điều chỉnh đối với đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao và đường sắt chuyên dùng, cũng như các vấn đề liên quan đến kinh doanh đường sắt và khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt.

Về đầu tư xây dựng công trình đường sắt và khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt, một số ý kiến đã đồng tình với Tờ trình của Chính phủ về việc quy định cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ những khó khăn trong quy trình đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị tại địa phương, góp phần hiện thực hóa mục tiêu hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM vào năm 2035.

Ông Lê Quang Huy cũng cho rằng, cần có sự báo cáo và xin ý kiến từ các cấp có thẩm quyền về cơ chế, chính sách đặc thù quy định tại các điều liên quan để đảm bảo tính chặt chẽ và phù hợp với các quy định của Đảng và pháp luật Nhà nước, từ đó nâng cao chất lượng và tính minh bạch trong công tác xây dựng pháp luật.

Về kết nối đường sắt, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã đề nghị làm rõ và nghiên cứu bổ sung một số quy định quan trọng, như cơ chế kết nối đồng bộ và hiệu quả giữa đường sắt với các phương thức vận tải khác, tiêu chí công suất của các cảng, đặc biệt là cảng cạn và cảng hàng không, cũng như việc quyết định kết nối ray giữa các tuyến đường sắt chuyên dùng.