Thí Điểm Bỏ Công Chứng Trong Giao Dịch Bất Động Sản: Kiểm Soát Để Tránh Lách Luật

Hà Nội đang tiến hành thí điểm một chính sách mới nhằm đơn giản hóa quy trình giao dịch bất động sản, đặc biệt là trong các hợp đồng tặng cho giữa cá nhân với nhau. Đây là một bước đi quan trọng trong việc cải cách thủ tục hành chính, giúp người dân dễ dàng hơn trong việc thực hiện các giao dịch liên quan đến tài sản.

Thí Điểm Với Phạm Vi Hạn Chế

Thông báo số 410/TB-VP của Văn phòng UBND thành phố Hà Nội đã nêu rõ về việc thí điểm không yêu cầu công chứng trong các hợp đồng tặng cho bất động sản giữa cá nhân. Mục tiêu của chính sách này là nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc thực hiện các giao dịch bất động sản. Nếu được triển khai thành công, quy định này sẽ góp phần vào việc thực hiện chủ trương của Chính phủ về việc cắt giảm các thủ tục không cần thiết trong lĩnh vực kinh doanh và sản xuất.

Chương trình thí điểm này sẽ được thực hiện theo hình thức mẫu (pilot) để đánh giá tác động và hiệu quả trước khi có thể mở rộng ra các lĩnh vực khác. Tuy nhiên, phạm vi áp dụng hiện tại còn khá hạn chế, chỉ tập trung vào các hợp đồng tặng cho giữa cá nhân trong các dự án bất động sản trên địa bàn thành phố, chưa bao gồm các giao dịch trong khu dân cư thông thường.

Thực tế cho thấy, giao dịch tặng cho bất động sản thường không mang tính thương mại và chủ yếu diễn ra trong các mối quan hệ gia đình hoặc giữa những người thừa kế. Theo quy định hiện hành, những trường hợp này được miễn thuế thu nhập cá nhân, điều này càng làm cho giao dịch tặng cho trở nên phổ biến hơn trong các mối quan hệ thân thiết.

Ngược lại, nếu giao dịch tặng cho diễn ra giữa những cá nhân không thuộc nhóm trên, thuế thu nhập cá nhân sẽ được áp dụng với mức 10% trên thu nhập chịu thuế, trong khi thuế suất cho chuyển nhượng bất động sản chỉ là 2%. Điều này cho thấy rằng, giao dịch tặng cho bất động sản giữa các cá nhân không phải là lựa chọn phổ biến do chi phí thuế cao hơn.

Những Thách Thức Có Thể Gặp Phải

Theo quy định của Bộ luật Dân sự và Luật Đất đai, hợp đồng tặng cho bất động sản giữa cá nhân cần phải có công chứng hoặc chứng thực. Việc thí điểm không yêu cầu công chứng có thể dẫn đến một số thách thức, như giá trị pháp lý của hợp đồng có thể bị tranh cãi, đặc biệt trong trường hợp có khiếu kiện từ bên thứ ba hoặc khi một trong hai bên phủ nhận việc ký kết.

Việc thiếu cơ quan trung gian xác thực có thể tạo điều kiện cho việc giả mạo giấy tờ và chữ ký, gây thiệt hại cho bên nhận tặng cho nếu phát hiện sai phạm sau này. Hơn nữa, việc áp dụng chính sách này chỉ tại Hà Nội trong khi các địa phương khác vẫn yêu cầu công chứng có thể dẫn đến sự không đồng nhất trong việc thực thi pháp luật.

Các cơ quan thuế cũng sẽ gặp khó khăn trong việc xác định tính hợp lệ của hợp đồng để tính thuế. Điều này có thể gây ra những vướng mắc trong việc hướng dẫn thủ tục đăng ký biến động đất đai giữa các địa phương khác nhau.

Để hạn chế nguy cơ lách luật và biến tướng trong việc thí điểm bỏ công chứng, cần có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ. Cơ quan có thẩm quyền cần ban hành mẫu hợp đồng tặng cho thống nhất, đảm bảo đầy đủ nội dung pháp lý và cam kết trách nhiệm của các bên. Việc này sẽ giúp tạo ra một cơ sở pháp lý vững chắc cho việc đăng ký biến động đất đai.

Hơn nữa, các cơ quan như văn phòng đăng ký đất đai, cơ quan thuế và công an cần phối hợp chặt chẽ để phát hiện các dấu hiệu bất thường trong giao dịch, như việc tặng cho nhiều lần trong thời gian ngắn hoặc tặng cho rồi chuyển nhượng ngay sau đó. Việc kiểm tra ngẫu nhiên các hồ sơ không qua công chứng cũng cần được thực hiện thường xuyên để kịp thời phát hiện và xử lý các sai phạm.