Thông tin về công trình xây dựng: Đột phá trong ứng dụng công nghệ

Các dự án xây dựng tại Việt Nam đang dần chuyển mình với việc áp dụng mô hình thông tin công trình, tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Ảnh: Đỗ Tâm

Mô hình thông tin công trình (BIM) là một quy trình làm việc hiện đại, sử dụng mô hình 3D kỹ thuật số để quản lý toàn bộ vòng đời của dự án xây dựng. Từ giai đoạn thiết kế, thi công cho đến vận hành, BIM giúp các bên liên quan phối hợp hiệu quả hơn, tối ưu hóa quy trình và giảm thiểu rủi ro.

Ông Trần Phúc Minh Khôi, Phó Tổng Giám đốc một công ty tư vấn thiết kế, cho biết rằng việc áp dụng mô hình BIM tại Việt Nam vẫn chậm hơn so với nhiều quốc gia khác. Hiện tại, phần lớn các dự án chỉ sử dụng BIM trong giai đoạn thiết kế và thi công, trong khi việc triển khai còn gặp nhiều khó khăn về kỹ thuật, con người và tổ chức. Nhiều nhà đầu tư vẫn giữ thói quen làm việc theo cách truyền thống, thiếu sự phối hợp đa ngành và không có chiến lược dữ liệu rõ ràng. Chi phí đầu tư ban đầu cũng là một rào cản lớn trong việc áp dụng mô hình này.

Trong bối cảnh hiện tại, một trong những thách thức lớn nhất mà các dự án hạ tầng phải đối mặt là sự phân mảnh dữ liệu. Trong quá trình xây dựng, có rất nhiều loại dữ liệu được tạo ra từ nhiều nguồn khác nhau như bản vẽ quy hoạch, khảo sát địa chất, thiết kế kỹ thuật, và nhiều thông tin khác. Mỗi loại dữ liệu thường được lưu trữ dưới định dạng riêng và không thể kết nối với nhau, gây khó khăn trong việc quản lý và sử dụng.

Ông Nguyễn Trung Sơn, Phó Trưởng phòng Quản lý xây dựng tại Sở Xây dựng Hà Nội, cho biết rằng những khó khăn trong việc triển khai BIM đến từ chính sách, công nghệ và nguồn nhân lực. Mặc dù Bộ Xây dựng đã ban hành một số thông tư hướng dẫn về chi phí áp dụng BIM, nhưng các quy định này vẫn chưa đầy đủ và thống nhất, dẫn đến tình trạng lúng túng trong việc chuẩn hóa dữ liệu và bảo mật thông tin.

Ngoài ra, nhiều nhà đầu tư chưa có đội ngũ nhân sự đủ mạnh để triển khai BIM, dẫn đến việc họ phải phụ thuộc vào tư vấn ngay từ giai đoạn đầu. Việc ứng dụng BIM trong giai đoạn khai thác và vận hành vẫn chưa được chú trọng, chủ yếu chỉ dừng lại ở việc tuân thủ các quy định trong thiết kế và quản lý thi công.

Hướng tới việc áp dụng BIM toàn diện

Bộ Xây dựng đang đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các văn bản pháp lý và tiêu chuẩn liên quan để tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng BIM trong ngành xây dựng. Để thực hiện điều này, Sở Xây dựng Hà Nội đã đề xuất bổ sung các quy định pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật cần thiết.

Để giải quyết tình trạng phân mảnh dữ liệu, ông Trần Phúc Minh Khôi cho rằng việc tích hợp hệ thống thông tin địa lý (GIS) với BIM sẽ là giải pháp hiệu quả. GIS giúp thu thập, lưu trữ và phân tích dữ liệu liên quan đến vị trí, từ đó kết nối các loại dữ liệu rời rạc trên cùng một nền tảng không gian địa lý.

Khi mô hình BIM được tích hợp vào nền tảng GIS, công trình không chỉ được thể hiện dưới dạng 3D mà còn có thể hiểu rõ vị trí của nó trong bức tranh tổng thể. Điều này giúp mô hình BIM trở thành một phần quan trọng trong hệ sinh thái số, hỗ trợ ra quyết định quy hoạch, phân tích rủi ro và quản lý vận hành hiệu quả hơn.

Về vấn đề này, ông Bùi Văn Dưỡng, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế – Quản lý đầu tư xây dựng, cho biết Bộ Xây dựng đã phê duyệt Đề án chuyển đổi số ngành xây dựng giai đoạn 2024-2025, với mục tiêu phát triển nền tảng số, bao gồm cả BIM và GIS, ứng dụng trong quy hoạch và quản lý công trình.

Trong kế hoạch đề xuất các dự án luật xây dựng giai đoạn 2026-2030, Bộ Xây dựng dự kiến sẽ đề xuất sửa đổi toàn diện Luật Xây dựng, nhằm tạo ra một hệ thống pháp lý đồng bộ cho việc áp dụng BIM và GIS trong hoạt động xây dựng.

Với những nỗ lực hiện tại, việc ứng dụng BIM tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ giúp rút ngắn khoảng cách với các quốc gia tiên tiến, hướng tới việc BIM hóa toàn bộ quy trình cấp phép xây dựng và kết nối quy hoạch. Khi đó, mô hình thông tin công trình sẽ không chỉ là công cụ của nhà thầu mà còn trở thành hạ tầng số quan trọng của ngành xây dựng.