Trung Quốc đạt mốc 2 tỷ kW năng lượng tái tạo: Động lực cho nền kinh tế xanh

Trang trại năng lượng mặt trời tại Tân Cương (Trung Quốc). Ảnh: Tân Hoa Xã

Theo thông tin từ cơ quan quản lý năng lượng của Trung Quốc, tổng công suất năng lượng tái tạo của quốc gia này đã đạt 2,09 tỷ kW tính đến cuối tháng 5 năm 2025, tăng 103% so với đầu kỳ kế hoạch 5 năm lần thứ 14 (2021-2025). Điều này cho thấy, chỉ trong vòng chưa đầy 4 năm, Trung Quốc đã nhân đôi quy mô năng lượng sạch, với mức tăng trưởng trung bình hơn 1 GW mỗi ngày. Sự gia tăng này chủ yếu đến từ sự phát triển mạnh mẽ của điện mặt trời và điện gió. Đặc biệt, trong tháng 5 năm 2025, Trung Quốc đã lắp đặt khoảng 4 triệu kW điện mặt trời mỗi tuần, tương đương với việc mỗi 8 giờ lại có thêm 1 GW được kết nối vào lưới điện quốc gia.

Hiện tại, hơn 30% năng lượng điện tiêu thụ tại Trung Quốc đến từ nguồn năng lượng tái tạo. Quốc gia này cũng là nơi duy nhất có tổng công suất năng lượng tái tạo vượt ngưỡng 2.000 GW, gần gấp đôi tổng công suất điện của Mỹ. Theo các chuyên gia kinh tế, việc đạt được cột mốc 2 tỷ kW công suất năng lượng phi hóa thạch đã tạo ra nền tảng cho một mô hình phát triển mới, kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế và công nghiệp xanh, đồng thời giảm thiểu phát thải. Những thay đổi trong cơ cấu năng lượng đang dần tái định hình cách thức sản xuất, tiêu dùng và mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc trên toàn cầu.

Đáng chú ý, Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới về xuất khẩu tấm pin mặt trời, tuabin gió và pin lưu trữ. Nhu cầu nội địa lớn đã tạo điều kiện cho các ngành công nghiệp này phát triển mạnh mẽ, giảm giá thành và chiếm lĩnh thị trường quốc tế. Theo báo cáo từ Global Energy Monitor, Trung Quốc đã xây dựng 74% tổng số dự án điện gió và điện mặt trời trên toàn cầu.

Từ một “công xưởng toàn cầu”, Trung Quốc đang chuyển mình thành “cường quốc công nghệ sạch” thông qua việc phát triển các trung tâm công nghiệp tích hợp tại những vùng có tiềm năng năng lượng lớn như Tây Tạng, Tân Cương và Nội Mông. Tại đây, điện mặt trời và điện gió không chỉ phục vụ cho lưới điện quốc gia mà còn cung cấp năng lượng cho các nhà máy sản xuất ít carbon, sản xuất pin, vật liệu bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) và trung tâm dữ liệu, tạo ra một thế hệ công nghiệp không phát thải với giá trị gia tăng cao.

Để thúc đẩy xu hướng này, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào hạ tầng truyền tải điện siêu cao áp (UHV), cho phép dẫn năng lượng sạch từ các khu vực sản xuất đến các trung tâm công nghiệp ven biển như Thượng Hải và Quảng Châu. Nhờ đó, các ngành sản xuất trước đây phụ thuộc vào than và dầu đang dần được điện hóa. Sự kết hợp giữa năng lượng tái tạo và công nghiệp xanh không chỉ giúp giảm chi phí vận hành cho doanh nghiệp mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh toàn cầu, đặc biệt khi các thị trường lớn như châu Âu và Bắc Mỹ đang áp dụng các tiêu chuẩn về phát thải và thuế carbon xuyên biên giới.

Chuyển đổi cơ cấu năng lượng cũng đã tạo ra những thay đổi rõ rệt trong đời sống hàng ngày, góp phần giảm phát thải CO₂ – một trong những mục tiêu quan trọng trong cam kết trung hòa carbon của Trung Quốc vào năm 2060. Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc đã ghi nhận rằng nồng độ bụi mịn PM2.5 tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thiên Tân và Thạch Gia Trang đã giảm tới 35% so với cùng kỳ năm 2018, cho thấy tác động tích cực từ việc chuyển đổi sang nguồn năng lượng mới.

Hệ thống giao thông đô thị cũng đang được “xanh hóa” nhờ vào nguồn điện sạch, cho phép Chính phủ Trung Quốc triển khai nhiều biện pháp khuyến khích sử dụng xe điện và xây dựng trạm sạc, đồng thời loại bỏ dần xe buýt và xe tải chạy bằng diesel. Theo thông tin từ cơ quan quản lý năng lượng, thị trường xe năng lượng mới tại Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng mạnh, đạt 31,4 triệu chiếc vào năm 2024, tăng đáng kể so với 4,92 triệu chiếc vào cuối giai đoạn 2016-2020. Các ngành sản xuất như xi măng, hóa chất cũng đang nhanh chóng chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch.

Mặc dù vẫn còn một số lo ngại về việc khai thác nguyên liệu thô quy mô lớn, mô hình sử dụng năng lượng tái tạo để phục vụ cho công nghiệp hiện đại và giảm phát thải đã cho phép Trung Quốc không cần hy sinh tăng trưởng kinh tế để bảo vệ môi trường. Thay vào đó, năng lượng tái tạo đang trở thành động lực phát triển mới, giúp đất nước này định hình tương lai công nghiệp một cách bền vững và có trách nhiệm.